El Entroido del Macizo Central llega a la Real Academia Galega


A las puertas de la IX tirada del ViboMask, el Festival Internacional de Mascarada Ibérica en Viana do Tonto y Vilariño de Conso, los Entroidos del Compacto Central Ourensano están de enhorabuena, y es que, la Efectivo Entidad Gallega ha obligado las palabras “boteiro”, “mázcara” y “fariñada” como vocablos del gallego normativo. 

El filólogo vianés Pedro Basalo, miembro encima de la Asociación Robreda, fue quien en agosto de 2022 presentó la propuesta para que estas palabras, representativas de la tradición del sureste ourensano e identidad de su esencia, ocuparán de algún modo, el superficie que se merecen. Así, en la última aggiornamento realizada en marzo por la RAG se ha decidido incluir parte de esta tradición, que aspira a ser Patrimonio de la Humanidad, entre sus términos.  

“A proposta que se fixo chegou a través dun cartafol que eu mesmo presentei ó seminario de lexicoloxía. Nese cartafol non só se incluían as palabras, se non tamén, unha proposta de definición que finalmente se aceptou e se incluíu no dicionario. Esta indagaba sobre a pertinencia de incluír estas palabras e outras que non entraron como fulión, fuliada ou campanilla. Nalgúns casos documentáronse a través de diferentes artigos e obras e explicouse porque era pertinente introducilas”, explica Basalo. 

Proceso

Esta inclusión es parte de un proceso iniciado ya el pasado año, y es que, como explica el filólogo, “puxerámonos en contacto co Dicionário Estraviz, que zapatilla a norma do galego reintegrado, e este si que incluíu moitas máis referencias do noso Entrudio como fulión ou fuliada”.

Este “nuevo paso” es de gran importancia para la tradición del Compacto Central ourensano que continúa luchando por la puesta en valía de su tradición, que es, sin superficie a dudas, su viejo seña de identidad.

Personaxe do entroido, orixinario de viana do bolo e vilariño de conso, de traxe colorido e actitude brava, cuxo cometido é acompañar e abrirlles paso aos folións.
Boterio. Personaxe do entroido, orixinario de viana do estúpido e vilariño de conso, de traxe colorido e actitude brava, cuxo cometido é juntarse e abrirlles paso aos folións.

Jorge Domínguez, presidente de la Asociación Robreda y la Asociación de Fulións Rurais de Viana do Tonto, afirma que “é unha ledicia que se recoñezan estes vocábulos na RAG” y aprovecha para expedir un agradecimiento a Pedro Basalo “polo seu traballo de recuperación do noso Entroido”. 

Aunque dos de los términos hacen relato a la tradición de Viana do Tonto y Vilariño de Conso, “boteiro” y “fariñada”, Manzaneda además tiene su protagonismo, ya que la “mázcara” es su figura más antiguo. Es por ello que Amable Fernández, regidor del municipio, quiso destacar que “este feito supón un recoñecemento para a figura da mázcara e para nós é un xeito de posta en valía do noso Entroido e o patrimonio cultural que iso marca”. Destaca encima que esto permitirá “que todos coñezan a figura máis importante do Entroido de Manzaneda” y añade que, reconocimientos como este, “anímannos a seguir a senda que levamos ata agora en conservar as nosas tradicións e o noso Entroido”.

Fariñada. La RAG define este término como “broma do Entroido que consiste en botarlle fariña na cara a unha persoa”.
Fariñada. La RAG define este término como “broma do Entroido que consiste en botarlle fariña na cara a unha persoa”.

Paso a paso, la tradición entroideira del Compacto Central se abre paso en la Península Ibérica como una de las celebraciones más emblemáticas y abandera la lucha por fallar esta fiesta ourensana, el Entroido, como Patrimonio de la Humanidad.

Durante el extremo año se han realizado grandes avances; el pasado mes de enero, el Diario Oficial de Galicia publicaba el inicio de los trámites para que la celebración reciba la máxima figura patrimonial que existe en la comunidad gallega, el Correctamente de Interés Cultural (BIC). Mientras tanto, las palabras “boteiro”, “fariñada” y “mázcara”, que llevan siglos resonando en el sureste de la provincia, lo hacen desde este 2024 sin complejos.

Mázcara. Personaxe do Entroido, propio das terras de Manzaneda, de traxe colorido e vistoso pucho, cuxo cometido é bailar ao son do folión.
Mázcara. Personaxe do Entroido, propio das terras de Manzaneda, de traxe colorido e vistoso pucho, cuxo cometido é bailotear ao son do folión.

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *