“Frío en Calvos? Isto é o Brasil!”


Es complicado no volverse alocado cuando uno entra en Calvos de Randín. En seis horas, la temperatura puede variar hasta en 25 grados. Oscilación térmica, el nombre técnico. En la ejercicio, un barullo. “Vides polo frío?”, pregunta, certera, una mujer en Calvos, que entra en casa con la chalina rodeando de la comienzo. Al invierno, en este concello pegado a Portugal, lo saludan con retranca. Es 21 de diciembre, el calendario marca cambio de época. En el congelador de Galicia, hacen como que ni sienten ni padecen. “Aquí non fai frío, fai máis en Ourense”, dice Jorge Magallais, abrigado hasta la coronilla, mientras talego las vacas a pastar. Para el reportaje, se acicala y hace vislumbre de quitarse el birrete. Su colega, Xaime Veloso, da con la secreto: “Truco contra o frío? Abrigarse e habituarse. Somos coñecidos en toda Galicia por isto”.

Calvos de Randín 20/12/23Reportaje de frío en Calvos de Randín,nevera de GaliciaFotos Martiño Pinal

El culpable

Jorge le echa la error de que Calvos sea mediático al chisme da temperatura”, que está en la zona de O Pastizal, a más de 900 metros de cota. “Alí hai tres graos de diferenza, pero xa que somos poucos veciños en Calvos, polo menos somos coñecidos, aínda que sexa polo frío”. Por si no lo creemos, los colegas nos guían hasta la época meteorológica, un lugar espectacular al que se llega por una pista, delimitada por un paso canadiense, el clásico sistema guardaganados que sitúa al visitante: aquí mandan las vacas. Son las únicas vecinas a la redonda.

Es verdad que hace más frío en O Pastizal. La sensación térmica en el móvil marca -0,5 grados. El ranchero mira al frente, al estanque y a las montañas. “Eu de pequeno cruzaba o río andando, estaba tan conxelado que se podía. Agora conxela un pouco, pero non tanto”. Su amigo, Xaime, cuenta que viene de una grupo de panaderos. “Hai anos, coa neve, había aldeas que quedaban ata 15 días incomunidadas”. Y sin pan, claro.

Las vacas pastan más o menos a distinción. Los animales pagan el frío. “Pola mañá está conxelado o tempo, ao mellor ata mediodía non pastan ben. E aínda por riba, coa choiva”. El frío hace que crezca menos la hierba. Menos comida para las cachenas. “Hai que botarlle herba tódolos días, as vacas comen máis porque teñen que manterse vivas, pero tamén para combater o frío”.

En Calvos de Randín, como cantaría la Pantoja, “la tarugos arde”. “O calor da tarugos quenta máis ca un radiador, aquí todo o mundo ten tarugos”, dicen los vecinos.

Recuerdan que hace un par de abriles los termómetros marcaron -14 grados, un récord en el concello de los récords, aunque llegados a esa temperatura “xa da igual -5 que -20, fai frío igual”.

Calvos de Randín 20/12/23Reportaje de frío en Calvos de Randín,nevera de GaliciaFotos Martiño Pinal

 “O problema máis extenso que temos aquí é que antonte á mañá cedo había -9 graos, 8,6 para ser exactos, e á tarde no café, había 16”, cuenta Jorge. El amigo, Xaime, añade la explicación: “É a oscilación térmica. O bo que temos na ingreso montaña é que ás nove da mañá xa brilla o sol e as 10 estase de marabilla. Pola noite xa é moi fodido”. Camiseta de manga corta, casi que solo en verano: “E en agosto unha chaquetiña xa cómpre”. A partir de las siete de la tarde, cuando anochece, la cosa se complica.

Un inciso de Juan Taboada, meteorólogo de MeteoGalicia, antaño de entrar en otro consejo de sabios: el bar. El habituado señala que la oscilación térmica que hace siempre afamado a Calvos se debe a la “partida de humidade”, ya que “como o ceo segue despexado, a temperatura baixa moitísimo”. Y el otro complemento que da sentido sabio a esos cambios bruscos de hasta 25 grados es la radiación solar: “Como Calvos está a 900 metros, sinte esa zona de donaire un pouco máis cálida”, añade Taboada, ya que la inversión térmica implica que el donaire frío -que pesa más- baje de las zonas altas, dejando esa montaña caliente en la que Xaime dice que brilla el sol a las nueve de la mañana. 

Calvos de Randín 20/12/23Reportaje de frío en Calvos de Randín,nevera de GaliciaFotos Martiño Pinal

En el bar

Ya interiormente del bar Taxi, uno de los cuatro que hay en el concello, el debate sube de temperatura. Los vecinos están un tanto hastiados de hacerse famosos por los récords meteorológicos. “É que se saímos polo tempo, aínda non vai vir o turismo!”, bromea una clienta. Presumen, con razón, de paisajes espectaculares de montaña. Y una situación privilegiada, claro: aquí está la Serra do Larouco, una parte del Xurés y Portugal a tiro de piedra. Y de trasfondo identitario, el Couto Variado, la república de frontera que existió durante siglos y que, aún hoy, da sentido a la forma de morar de los raianos.

Calvos de Randín 20/12/23Reportaje de frío en Calvos de Randín,nevera de GaliciaFotos Martiño Pinal

Adentro del bar, los hermanos Aurora y Dositeo Opazo, se calientan en la estufa de tarugos que preside el bar Taxi. La máquina de café no para: hay un constante entrar de clientes. En cinco minutos se llena el recinto. “É que hoxe non fai tanto frío, eu agora vou abrigada porque saín, senón ando só cun xersei. É que parece un tópico: ‘En Calvos fai frío’. ‘En Calvos fai frío”, se cabrea Aurora. “Fai máis frío noutros sitios, o de Calvos é por onde está o couso da temperatura”, le ayuda Dositeo. Por otra parte, endilga el título de congelador de Galicia para otro concello: “En Baltar si que fai máis frío!”.

Dejando a un costado la retranca, un buen truco para combatir el frío, es un consumición café casero: “Bueno, se hai que meterllo, méteselle”, confiesa Aurora. Dositeo, que apura el café, añade: “Frío en Calvos? Pero se isto se parece ao Brasil!”.

Los vecinos toman café en el bar Taxi. Al fondo, una mujer se calienta las manos en la estufa
Los vecinos toman café en el bar Taxi. Al fondo, una mujer se calienta las manos en la estufa

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *