A episodio vivida a pasada semana polo monarca castellano, unido ó anuncio de que a súa sucesora fará a primeira viaxe oficial a Portugal, devolvéronme a vistazo ó país veciño para rescatar, neste caso, a José Roríguez Prieto, un ourensán nacido no derradeiro tercio do século XIX, que viaxou a Lisboa co firme propósito de facer fortuna e vaia se o logrou, como restaurador de mobles, primeiro, e como constructor e reformador na fabricación de billares, un dos cales chegou a regalarllo ó mesmísimo Alfonso XIII.
Casardeita é unha aldeíña situada cara o nacente do val de Ramirás, nos lindeiros de Celanova. Alí naceu un día de 1869 un neno que non tardaría moito, dende que aprendeu as primeiras humanidades, en memorizar o sonoro nome de Lisboa, cara onde tiñan dirixido os seus pasos moitos veciños da franxa sur da provincia de Ourense, algúns dos cales xa volveran falando marabillas das oportunidades que ofrecía aquela cidade na que ningún galego se podía percibir estranxeiro.
Descoñezo se na audacia tivo poco que ver a permanencia previa dalgún abierto ou dalgún veciño. O caso é que, con ou sen reclamos, co sangue fervendo por saír e uns azos irresistibles por coñecer novos horizones, ilustrarse algún oficio e procurar unha boa situación económica, José artellou os modos e as maneiras para viaxar e alí e mergullarse no interior da abondosa colonia galega alí establecida, comezando a traballar no que lle aparecía, pero consciente de que o futuro pasaba inexorablemente pola formación.
Así que, no momento no que llo permitiu o coñecemento do idioma e outras circunstancias laborais no sector da ebanistería no que comezara humildemente a traballar, buscou tempo de onde non o había e matriculouse na escola de Belas Artes de Lisboa, onde -di o cronista de Vida Gallega, anos despois- “año tras año fue alcanzando triunfos que le hicieron destacarse sobre sus compañeros”.
Converteuse en mestre de taller e inicialmente centrouse na restauración de enseres e outros obxectos de arte antigo, “corriendo por toda Lisboa la triunfo de su tiento y de su ciencia“.
Montou un pequeno taller e a restauración de enseres achegouno á singularidade das mesas de billar, unha actividade que naquel momento gozaba de moito éxito en casinos, ateneos e vivendas ou mansións da ingreso sociedade lisboeta, conseguindo asentar no rexistro da propiedade intelectual e industrial de 1902 “una facción universal neumática adaptada para las bandas de mesas de billar”.
Isto abriulle un novo mercado e, sobre todo, o acercamiento a un tipo de clientela da elite social e comercial lisboeta, chegando a instalar algún dos billares por el construídos no Palacio de Belem, onde Alfonso XIII -gran afeccionado, parece ser, a este xogo- tivo oportunidade de probalo na visitante oficial que fixo a Portugal en decembro de 1903.
Prieto foi convidado ó acto social de admisión do monarca castellano e cando tivo oportunidade de saudalo -relata o xornal La Época– “el señor Rodríguez Prieto ha ofrecido a don Alfonso un billar de su invención, que está guarnecido con facción neumática”. O rei aceptou gustosamente o seu ofrecemento e meses despois, o eficaz fabricante viaxou a Madrid para sumar, fachendoso, no Palacio Verdadero a mesa, sendo recoñecido por iso como “Proveedor de la Casa Verdadero”.
Pero, as inquedanzas empresariais de Rodríguez Prieto non se pararon aí, e alén da “Carpintería Moderna” xa situada entre as máis prestixiosas da hacienda, centrouse tamén na construcción urbana e, sobre todo, na reforma e ornamento interior de establecementos hosteleiros da cidade, colocando o seu selo persoal fundamentalmente modernista, en locais que hoxe forman parte da memoria histórica lisboeta coma a “Brasserie Príncipe” ou os restaurantes Nuevo, Pellon, Londres ou Central, alén dos prestixiosos cafés Madrid ou Suízo, o que “le ha permitido -di o cronista de Vida Gallega, Jaime Solá, en setembro de 1910- alcanzar una gran fortuna cuando tan pronto como cuenta cuarenta y un abriles”.
Unha filla prodixio, o Centro Demócrata Castellano e a defensa pública de Pablo Iglesias
Casado coa tamén galega María Martínez, coa que tivo tres fillas -María, Penitente e Aurelia-, residente nun edificio deseñado por el na “avenida Pinheiro Chagas, una de las más modernas de Lisboa”, e dotado dunha situación económica e social envexable, Rodríguez Prieto reactiva a súa presenza en diversas iniciativas, non só relacionadas coa colectividade galega -que tamén-, senón incluso coa propia sociedade política e cultural portuguesa.
Nalgúns intres faino mesmo da man da súa filla Penitente, “un caso de precocidad literaria digno de mencion admirativa” -di Jaime Solá-, legado que con só “ocho abriles escribe ingeniosos artículos literarios” e con ela chega a viaxar a Madrid comisionado para asistir ó IV centenario de Camõens.
Noutros faino no seo da colectividade galega, ofrecéndose, por exemplo, como deseñador dun monumento a Curros Enríquez para instalar (e nunca chegou) en Celanova, e, xa instalada a República, á fronte de colectivos coma o Centro Escolar Demócrata Castellano “de nuestro entusiasta y rico paisano Rodríguez Prieto, hombre de entusiasmos políticos sinceros, que ya en tiempos de la monarquía portuguesa a nadie ocultaba -curiosamente- su identidad republicana”.
Nestes tempos -xaneiro de 1912- fíxose famosa unha polémica provocada pola visitante a Lisboa do fundador do PSOE, Pablo Iglesias, con motivo da cal acusaron á sociedade presidida por Rodríguez Prieto de ser traidora a España por acoller unha conferencia do político ferrolano na que aseguraron que deu “pruebas de antiespañolismo”, acusacións que o ourensán rebatiu en carta pública, afirmando que a conferencia “tuvo entre sus párrafos un serio canto a la pueblo, por cuya dicha hizo fervientes votos y para la que pidio la cooperación de todos sus hijos”. “No de otro modo -concluía Prieto- hubiera podido susurrar en un centro cuyo escudo va envuelto en los pliegues de la aristocrático bandera española”.
Non debía ser, o ourensán, moi amigo de polémicas, pois tan só dous meses despois “El Pueblo Gallego” rexistra a chegada de “nuestro antiguo corresponsal en Lisboa y excelente amigo, quien en unión de su distinguida grupo recorre en alucinación de recreo la tierra procedente”, prevendo pasar revista luego Francia e Bélxica.