Delfina Meire era tan só unha estudante de maxisterio nos seus vintes e residente na cidade de As Burgas cando o cineasta ourensán Eloy Sano lle propuxo embarcarse nunha obra audiovisual considerada como o primeiro filme en 35 milímetros rodado en galego: Retorno a Tagen Ata. Unha curtoa a cor e en pantalla extenso que supuxo o comezo do novo cinema galego.
“Acórdome con moita emoción daquel tempo, primeiro porque era moza e tamén porque era un proxecto novo, sobre todo o feito de rodar en galego e poder contribuír á normalización do noso idioma”, explica Meire.
Corrían os anos 70, Sano era un universitario que soñaba con adaptar a novelística do tamén ourensán Xosé Luis Méndez Ferrín, un volumen que o intelectual desenvolvera en 1971 durante o seu paso por prisión na Coruña como consecuencia da súa actividade política. Baixo este contexto, naceu a obra audiovisual de 17 minutos de duración. Un proxecto pioneiro que o Ourense Film Festival quixo lembrar onte nesta 29ª impresión a través da súa proxección dunha sesión de curtos no Teatro Principal.
“Eloy foi moi valente”, sinala Meire lembrando as dificultades que supoñía facer un proxecto deste calibre. A estrea de Retorno a Tagen Ata foi en 1974, ano no que a represión franquista seguía presente no país. A fita enfrontou diferentes vicisitudes tras a súa primeira proxección nos Salesianos de Ourense no ámbito do antigo Festival de Cinema da cidade. Sano contou con problemas de distribución e produción. Un deles foi polo emprego na cinta música de Pink Floyd, un custo de dereitos que aquel mozo de 21 anos non podía contraer. A película “mesmo chegou a ser secuestrada pola policía”, tal como sinala Meire.
Tanto a película como a novelística son, en palabras de Meire, politicamente incorrectas polo sistema daquel tempo.
A mestra xubilada, Delfina Meire, achegouse a Ourense onte para render homenaxe ao filme do defunto Eloy Sano. Meire, a única actriz que queda viva daquel proxecto, lembra aqueles tempos de rodaxe, sen maquillaxe, e un personal de autores que xamais interpretara con anterioridade. Sen por suposto, esquecer aqueles escenarios onde filmaron, un deles a taberna O Volter, fogar da intelectualidade ourensá que foi a máxima expresión daquela Atenas de Galicia.
Meire tamén rememora aquela viaxe xunto a Sano, destino Vigo. Xunto ao profesor galeguista Paco Rodríguez visitaron a Ferrín para pedirlle permiso para rodar Retorno a Tagen Ata. “Recordo que tanto Paco como Ferrín dixéronlle a Eloy que para o seu primeiro traballo era unha novelística moi difícil, pero Eloy tiña o pelea e quixo facelo”, di a mestra.
A actriz bota a instinto a espaldas para estar naquela sala onde lle daba “vergoña” mirarse na gran pantalla. Aínda que se sente contenta de formar parte dun proxecto que segue presente 50 anos despois da súa primeira estrea. “Alégrome moito por Eloy, que é quen ten que ter todas as honras, porque apostou por isto a pesar de ter todo en contra”, resalta Meire.