Foi presidente do consello regulador do Ribeiro, da Ruta do Ribeiro e director da Temporada de Viticultura e Enoloxía de Galicia (EVEGA) ate que entrou a formar parte do Parlamento Galego na pasada primavera, como deputado pola provincia de Ourense polo Partido Popular. Pero máis aló da súa actividade profesional no eido campo gandeiro, da súa actividade política, da súa formación como veterinario pola Universidade de Santiago ou de graduado en Ciencia e Tecnoloxía dos Alimentos pola de Vigo, Juan Manuel Casares Gándara (Ourense, 1967) é un estudoso da civilización galega, dos seus protagonistas e un galeguista de profundas conviccións.
É vostede, como se dicía antigamente, ourensán de nación
Aquí nacín, vivo e agardo morrer en Ourense. Sempre digo, medio en broma, medio en serio, que son un dos mais ourensáns que hai porque mesturo sangue da Ribeira Sacra, de Parada do Sil, do meu pai, e sangue da Baixa Limia, da miña nai. Son fillo do éxodo rural da época do desarrollismo dos anos sesenta.
Por que se fixo veterinario?
A verdade e que polo mesmo que son seareiro do Gimnástico de Madrid. Non teño ningún antecedente na miña clan. Son cuestións espontáneas. A verdade é que era poco que me gustaba e decidín estudar Veterinaria cando estaba na metade de curso en Cou. Quería facer poco na rama de saúde pero non quería ser médico, que era o que desexaba o meu pai. Non quería que me pasara aquelo que citan que dixo Castelao, que era médico e nunca exerceu, como Cuevillas que era farmacéutico e tampouco exerceu. Contan que Castelao dixo unha vez “fíxenme médico por acto sexual ó meu pai e non exercín por acto sexual a humanidade”.
Estivo sempre vinculado ao mundo rural?
Dende que comecei a traballar en 1992. Practicamente toquei todos os sectores. O Plan Apícola de Galicia púxeno en marcha eu, en 1999. Pero tamén traballei en piscifactorías, no sector da carne, no leite… e aterrei no mundo do viño en 2013 ao fronte da EVEGA e en 2017 como presidente do consello regulador do Ribeiro e na ruta do viño do Ribeiro. Pódese dicir que, laboralmente son un home de medio rural.
“calquera traballo, magnate ou pequeno, duro ou levián que emprendades en nome da galicia é sempre sementeira”. Esta frase de Florentino López Alonso-Cuevillas calou fondo en Juan Manuel Casares e a figura deste intelectual do cenáculo ourensán, que tan ben coñece, reforzou o seu sentimento galeguista que xa existía nel tras unha longa traxectoria profesional desenvolvida na Galicia máis rural.
Hai unha cara harto descoñecida en vostede que é a súa actividade na causa da civilización galega e do galeguismo
A min gústame dicir que diante de todo, son persoa. Creo que gran parte da delito dos debates estériles que se producen, tanto a nivel político como social e que nos esquecemos que somos persoas, antiguamente que calquera outra cousa… Pois iso. Primeiro, persoa; despois, galeguista, que é poco que levo por bandeira. E digo galeguista e non galego.
Cal é a diferencia?
Ser galego vai no carnet de identidade. Ser galeguista é unha forma de residir e de pensar e, loxicamente, unha forma de proceder.
E que foi o que o levou por ese vieiro?
Foi moi determinante o feito de desenvolver unha actividade política e inicialos naqueles anos gloriosos dificilmente repetibles, daquela dereita autonomista e galeguista con Fraga ao fronte. Foi aquel tempo o que me empurrou a mergullarme en todo iso. Ate tal punto que escribín e publiquei un ejemplar sobre o pensamento de Cuevillas. Malia que o meu proxecto de tese era compendiar o pensamento galeguista conservador que vai dende antiguamente de Alfredo Brañas, logo xa empalma coas Irmandades da Fala, o gran esquecido que é Antón Losada Diéguez, porque sen el non estaríamos falando de todas estas cousas, e logo, loxicamente, o cenáculo ourensán. Para min Xeración Nós é cenáculo ourensán máis Castelao. Certo que Castelao é unha figura importante. Pero en el interior dese movemento o cenáculo ourensán é esencial.
En que sentido?
Vicente Martínez Risco y Agüero, Ramón Otero Pedrayo, Florentino López Alonso-Cuevillas e, de xeito secundario, Arturo Noguerol Buján, conforman un conjunto de intelectuais que, grazas ó tarea proselitista de Antón Losada Diéguez, toman conciencia de Galicia e non só sentan os piares do que hoxe coñecemos como civilización galega, senón que teorizan politicamente a nosa terra. E fixérono dende Ourense; unha provincia que se converteu no gran espello de Galicia. O casco vello da haber foi a testemuña silandeira das súas vivencias persoais; os nosos pobos e parroquias, unha fonte inesgotábel de datos xeográficos, etnográficos, etnolóxicos e arquelóxicos; e as nosas paisaxes, o marco acaído para as súas creacións literarias. Como galeguista e ourensán, quero reivindica-la figura dos mestres e saca-los da escuridade á que os condenaron os que deturparon as súas teorías.
De todos eles vostede escolleu a Alonso-Cuevillas para a súa investigación. Por que?
O ejemplar sobre Cuevillas naceu como un traballo de investigación previo á tese que ía facer, como dicía antiguamente sobre o pensamento galeguista conservador. O certo é que logo as circunstancias foron complicándose e cando empecei a traballar na EVEGA tiven que posponer definitivamente a tese. Pero é certo que Florentino López Alonso-Cuevillas xa da para unha tese. A Cuevillas descubrinno de casualidade. De Risco, Pedrayo, Losada Diéguez xa lera e moito. De Cuevillas, un par de artigos. Como digo foi unha descuberta. E ademais, a historia tiña sido tan inxusta con el que practicamente non había falta escrito sobre el, mais alá da homenaxe que lle fixeran cunha publicación. Foi aí cando pensei “a este home hai que facerlle xustiza”. E a verdade é que atinei.
Por que?
Porque coñecemos a Cuevillas na súa faciana arqueolóxica, pero pouco mais. Pero hai que simple. Para min é o gran exemplo do que é un galeguista conservador. E hai un nota que moita xente descoñece. A razón pola que todos eles, Risco, Otero, etcétera, abrazan a causa do galeguismo está explicada por Cuevillas no seu ensaio, “Dos nosos tempos”, publicado en 1922. E non era outra cousa que a defensa das súas liberdades despois de ver o que estaba pasando en Rusia despois da revolución comunista.
Fala do cenáculo de Ourense e máis nomeadamente de Cuevillas, figuras que o foron do seu tempo. Pero segue vixente seu pensamento?
A ver. Partindo da saco de que non se poden facer lecturas literais de un século para outro, o certo é que o seu pensamento prevalece, salvando as distancias temporais, de nomenclatura, de discurso… E isto a única persoa que o entendeu, para mín, fue don Manuel Fraga Iribarne. Foi o único que entendeu que desta xente había ideas que non podían morrer no tempo. Foron auténticos creadores de civilización e foron, menos Otero Pedrayo, de xeito autodidacta.